Wel nieuwe telefoon, maar geen eten op tafel: schaamte bij armoede groot
er sociale contacten.Beeld © Archieffoto
Mensen die moeite hebben om rond te komen, schamen zich vaak voor hun financiële situatie. Maar juist die schaamte zorgt ervoor dat hun armoede groter wordt.
"Schaamte is een negatieve emotie. Daarnaast gaat schaamte vaak samen met stress, veel piekeren en het gevolg is dat je de controle verliest", vertelt Arnoud Plantinga. Hij deed onderzoek naar de emotionele kant en de effecten van armoede en promoveerde vrijdag op dit onderwerp.
Onder Nederlanders tussen 18 en 65 jaar geeft ongeveer 1 op de 7 aan zich te schamen voor zijn of haar financiële situatie. Die schaamte beïnvloedt iemands gedrag en hoe iemand denkt of zich voelt.
Eenzaamheid
Het blijkt dat mensen die zich schamen over hun krappe kas, ook minder sociale contacten hebben. "We weten niet precies waarom dit is, maar uit ons onderzoek blijkt dat het patroon van minder sociale contacten over de jaren ontstaat."
Dit kan vrijwillig zijn. Als iemand zich schaamt, wil die zich vaak terugtrekken uit een sociale situatie. "Daarnaast kost een avond met vrienden naar het café of een uurtje bowlen gewoon geld. Dan is het een praktische reden om niet te gaan. Het kan dus een combinatie van deze twee factoren zijn."
Ina moet rondkomen van 950 euro per maand: 'Het is een strijd'
Wel een nieuwe fiets
Uit onderzoek blijkt dat mensen met lage inkomens wel geld uitgeven aan statusproducten als een nieuwe fiets of een nieuwe telefoon. "Ik denk dat het een manier is om met die schaamte om te gaan. Je zelfbeeld of het beeld in de ogen van anderen is beschadigd, daar moet je wat mee. Met een statusproduct probeert iemand dat gevoel te compenseren."
Maar die dure producten houden uiteindelijk de armoede in stand. Je kunt je geld immers maar één keer uitgeven. "Toch maken rijk en arm dezelfde afweging bij een dure uitgave. Wil iemand bijvoorbeeld een fiets van 300 euro kopen, dan denken de meeste mensen: vind ik dit een mooie fiets en is die 300 euro waard? En niet: wat kan ik allemaal nog meer van die 300 euro kopen? Daar lijkt iedereen weinig aandacht voor te hebben."
Probleem aanpakken
Armoede leidt dus tot schaamte en schaamte zorgt ervoor dat mensen andere keuzes maken. "Om dit probleem aan te pakken, moet je het liefst zo vroeg mogelijk in het proces een verandering teweegbrengen."
Dus eerst proberen de armoede aan te pakken. Dan proberen de schaamte die daarbij komt kijken weg te nemen of te verminderen. "Dit kun je doen door mensen niet te behandelen als slachtoffer of profiteur."
Daarnaast moet de drempel voor bijvoorbeeld regelingen van de gemeente zo laag mogelijk zijn. "Een kleine moeilijkheid kan mensen er zelfs van weerhouden een regeling aan te vragen."
Lees ook:
Reacties
Een reactie posten