maandag, 31. augustus 2015 - 22:20

'Er is maar één middeltje: direct stoppen met rijden'

Foto: fbf

Antwerpen

Experts waarschuwen voor het gevaar van indommelen achter het stuur. Zo'n twee weken terug had een Nederlands gezin wellicht om die reden een zwaar ongeval na een lange autorit vanuit hun vakantiebestemming. 'De stoffen die nodig zijn om wakker te blijven, zijn gewoon op.'

Als bij wonder was iedereen slechts lichtgewond. Maar wie de foto's bekijkt, beseft meteen: het had veel slechter kunnen aflopen voor het gezin uit Breda dat zaterdagochtend crashte op de E19 in Antwerpen. Het gezin had er een lange terugreis op zitten, uit het zuiden van Frankrijk. En op slechts een half uurtje van de eindbestemming, ter hoogte van Kleine Bareel, gebeurde het: "De auto is van de rijbaan afgeweken en tegen een betonblok gereden. Vervolgens is hij weg gekatapulteerd en op zijn dak terechtgekomen", vertelde Agnès Reis van de federale politie.

Alle inzittenden, onder wie drie kinderen van 1, 6 en 8 jaar, kwamen er met lichte verwondingen vanaf. "We hebben geluk gehad", besefte de vader. "Hoe het ongeval gebeurd is, weet ik niet goed. Opeens begonnen we te tollen. Waarschijnlijk in slaap gevallen."

Nog eventjes

Onderzoek in Belgie leert dat 1 op de 20 chauffeurs slaperig rijdt en 1 op de 200 zich met moeite wakker houdt.

Toch rijdt men door, op karakter: 'Nog eventjes. Komaan.' Slaapexpert Johan Verbraecken van UZ Antwerpen kent het fenomeen: "Veel mensen denken dat ze met wilskracht en een paar kneepjes in hun wang nog thuis geraken, maar indommelen kan je écht 'overkomen'. Als de slaapschuld te groot is, treedt een verstoring op in de chemische processen in de hersenen. De stoffen die nodig zijn om wakker te blijven - bepaalde hormonen en eiwitten, zoals dopamine en histamine - geraken gewoonweg 'op'. En dan is er geen houden meer aan. Net zoals je een niesbui of plasbeurt niet meer kunt vermijden als de nood acuut is."

Wel is de ene persoon er gevoeliger voor dan de andere, weet Verbraecken: "Als je weet dat je snel slaperig wordt van bijvoorbeeld alcohol of medicatie, pas dan extra op achter het stuur."

Wat maakt dat indommelen zo frequent gebeurt? "Zien slapen, doet slapen. En hoe gaat dat, op lange gezinsritten?", zegt Karin Genoe van het Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid. "Ouders hebben graag dat de jonge kinderen slapen, want dan zijn ze rustig. De andere partner is vaak óók aan het dutten, want die moet straks het stuur overnemen. Die rust maakt de bestuurder ook slaperig."

En dan komen er vaak lapmiddeltjes boven. "Slechts één daarvan heeft bewezen nut," weet Danny Smagghe van Touring, "en dat is de temperatuur van de wagen laag houden. Als je nog even moet volhouden tot je bijvoorbeeld een parking kunt opdraaien, zet de airco dan koeler of open de ramen."

De rest? "Luide muziek helpt niet, koffie geeft een vals gevoel van veiligheid. Velen vallen toch in slaap, nog voor de cafeïne intreedt, of krijgen na de uitwerking eens zo hard hun dipje."

Slaapexpert Verbraecken: "Er is maar één advies dat echt verantwoord is: stoppen. Soms is een overnachting nodig, in andere gevallen kan een power nap volstaan. Vijf minuten tot een half uur is ideaal. Anders geraak je in een diepe slaap, waardoor de hersenen trager gaan werken. Wakker worden uit een diepe slaap duurt vrij lang en men voelt zich loom." Hoe komt het dat een hazenslaapje zoveel effect kan hebben? "Je lost een stuk slaapschuld af. Dat maakt je nog geen 'uitgeruste' mens, maar kan genoeg zijn om enkele uren normaal te functioneren."

Terugritten zijn gevaarlijker dan heenritten, vanuit de foute redenering: 'Ik moét dit aankunnen, want ik heb net vakantie gehad?' Professor Verbraecken: "Tegenwoordig zijn vakanties vaak vermoeiend. Mensen sporten bijvoorbeeld veel, hebben tot de allerlaatste minuut genoten om daarna snel snel te pakken... Overschat je krachten niet. Bovendien: hoe uitgerust je ook bent, je bouwt nooit een enorme slaapreserve op. 'Nachtjes doordoen' is voor iedereen zwaar."

Danny Smagghe van Touring vult aan: "Twintig procent van de ongevallen ligt aan oververmoeidheid."